ماجرای فدک و قضایای آن

پرسش:

سلام فدک چیه؟ و دقیقا چه اتفاقاتی در موردش افتاد ؟

پاسخ:

پرسش:

سلام فدک چیه؟ و دقیقا چه اتفاقاتی در موردش افتاد ؟

پاسخ:

در اطراف مدینه قریه ای است به نام فدک . در روزگار قدیم ده آباد و پر درختی بوده است . دارای درختان خرمای فروان و چشمه های جوشان و املاک آباد و قابل توجهی بود . این قریه در تصرف یهود بود . در سال هفتم هجری، که خیبر برای مسلمانان فتح شد، یهودیان فدک، مرعوب فتوحات آن شده شخصی را نزد رسول خداصلی الله علیه وآله فرستاده تقاضای صلح نمودند . رسول خداصلی الله علیه وآله تقاضایشان را قبول کرد و در میان آنان قرارداد صلح به امضا رسید . بدین وسیله، یهودیان فدک تحت الحمایه مسلمانان قرار گرفتند . یهودیان فدک در مقابل قرارداد صلح، نصف زمین های فدک را به رسول خدا واگذار نمودند . به شهادت تاریخ، براساس قرارداد، نصف مجموع اراضی، درختان و اموال یهودیان در اختیار رسول خدا قرار گرفت . لذا فدک بدون توسل به جنگ برای مسلمانان فتح شد، و بر طبق قوانین اسلام در جایی که بدون جنگ مفتوح گردد، از اموال خالصه رسول خدا محسوب می شود .[1]پس در این که فدک از اموال خالصه پیامبراکرم صلی الله علیه وآله بوده است تردیدی نیست . این گونه املاک از اموال دولت اسلامی محسوب می شد و در اختیار حاکم شرع اسلامی قرار می گرفته و در مورد مصرف آن ها اختیار تام داشت . حق داشت در هرموردی که صلاح بداند به مصرف برساند . اگر مصالح عالیه اسلام و حکومت اسلامی اقتضا می کرد حق داشت قطعه یا قطعاتی از آن را به کسی واگذار کند که از عواید آن بهره مند گردد و حق داشت حق آباد کردن و بهره برداری از زمین های بایر آن را مجانا یا در مقابل پرداخت مالیات به کسی واگذار کند . می توانست از درآمد آن ها به بودجه حکومت اسلامی و تامین حوایج عمومی کمک کند . حتی حق داشت قطعه یا قطعاتی از آن را برای تامین مخارج شخصی خودش و خانواده اش کنار بگذارد و حق استفاده از آن را به خودش اختصاص دهد . پیامبراکرم صلی الله علیه وآله از جانب خدا مامور بود که علی علیه السلام را به خلافت و جانشینی خودش تعیین کند و می دانست که مردم به آسانی زیربار زمام داری او نمی روند و برای خلافتش کارشکنی خواهند کرد . نیک می دانست که بسیاری از خانواده های عرب نسبت به حضرت علی علیه السلام عقده هایی دارند; زیرا علی علیه السلام مرد شمشیر و عدالت است . نیز می دانست که برای خلافت و اداره ملت بودجه لازم است و با آن اوضاع و شرایط تهیه فوری بودجه کار دشواری بود . می دانست که حضرت علی علیه السلام اگر بتواند به فقرا و درماندگان کمک کند و نیازمندی های جامعه را برطرف سازد، کدورت ها را تا حدی برطرف و دل ها بسویش متمایل خواهد شد . از این رهگذر بود که فدک را به فاطمه علیها السلام بخشید . در واقع در اختیار خلیفه آینده اش قرار داد تا درآمد سرشارش را در بین فقرا و درماندگان تقسیم کند و در اوضاع بحرانی آغاز خلافت از آن اموال استفاده کند و در راه پیشبرد اهداف رسول خدا از آن ها بهره برداری نماید .در واقع، می توان گفت: فدک را به حضرت فاطمه تنها نبخشید بلکه به خانه ولایت تقدیم فرمود . فدک در زمان حیات رسول خدا در اختیار فاطمه علیها السلام قرار گرفت . آن حضرت به قدر قوت لایموتی از آن برمی داشت و بقیه را در راه خدا صرف می کرد و در بین بیچارگان تقسیم می نمود . هنگامی که خلیفه اول حکومت مسلمین را قبضه کرد، تصمیم گرفت فدک را مصادره کند . دستور داد عمال و کارکنان فاطمه علیها السلام را از فدک بیرون کردند و عمالی را در جایشان نصب نمود . [2] برای مطالعات تکمیلی شما را به لینک های زیر ارجاع می دهیم: سرگذشت فدک ماجرای غم انگیز فدک فدک یک سند تاریخی مقالات فدک [1] سوره حشر، آیه 6 [2] تفسیر نورالثقلین، ج 4، ص 272