1 – حکم شرعی خندیدن 2 – سجده بعد از نماز

پرسش:

1) آیا نحوه ی خندیدن به طور کلی حکم شرعی خاصی دارد؟ (به عنوان مثال آیا قهقهه زدن مشکلی دارد؟) 2) بنده عادت دارم پس از تمام نماز های واجب خود دو سجده ی سهو به جا بیاورم. البته اغلب اوقات شاید واقعأ نیازی به سجده نباشد. آیا این کار مشکلی دارد؟

پرسش:

1) آیا نحوه ی خندیدن به طور کلی حکم شرعی خاصی دارد؟ (به عنوان مثال آیا قهقهه زدن مشکلی دارد؟) 2) بنده عادت دارم پس از تمام نماز های واجب خود دو سجده ی سهو به جا بیاورم. البته اغلب اوقات شاید واقعأ نیازی به سجده نباشد. آیا این کار مشکلی دارد؟

پاسخ:

خنده و قهقهه یا در نماز است و یا در غیر نماز. اما اگر در نماز باشد، حکم آن بنابر نظر فقها و مجتهدین بدین شرح است که ما در اینجا به نظر دو مجتهد بسنده می کنیم: (فاضل:) هفتم از مبطلات نماز، خنده با صدا و مدّ و ترجیع است و نیز بنا بر احتیاط واجب هر نوع خنده با صدا اگر عمدی باشد و چنانچه سهواً هم با صدا بخندد به طوری که صورت نماز از بین برود نماز باطل است ولی لبخند نماز را باطل نمی‏کند.  (نوری:) هفتم: از مبطلات نماز، خنده با صدا و ترجیع است و بنا بر احتیاط واجب خنده با صدا اگر چه ترجیع نداشته باشد و عمدی باشد و چنانچه سهواً با صدا بخندد، اگر به هم زننده صورت نماز نباشد یا لبخند بزند، نمازش باطل نمی‏شود. اما خنده و قهقهه اگر در غیر نماز باشد، دو صورت دارد: 1 – اگر خندیدن و قهقهه زدن به شخص تأثیر بگذارد یعنی آبرو و شخصیت را به خطر بیندازد و موجب از بین رفتن شخصیت و حیثیت افراد در اجتماع و غیره بشود باید از این کار حذر کند چه بسا بعضی اوقات باعث حرمت هم بشود. 2 – اما اگر تأثیری بر شخص از حیث آبرو و حیثیت نداشته باشد در اینجا حداکثر چیری که بر این شخص مترتب می شود کراهت داشتن این نوع خندیدن است یعنی خنده با صدای بلند یا قهقهه کردن. اما اگر کلی بخواهیم بحث کنیم، در اسلام قهقهه و خندیدن با صدای بلند را مذمت کرده یعنی یک امر تحسین برانگیز بشمار نمی آید، روایاتی در این زمینه وارد شده که به آن اشاره می کنیم: 1 - ابراهیم بن عباس در روایتی گوید: مانند حضرت رضا علیه السّلام ندیدم و نشنیدم، ... من او را هرگز در حال دشنام دادن ندیدم، و هرگز مشاهده نکردم وی آب دهان بر زمین اندازد، و در حال خنده هیچ گاه قهقهه نمیکرد.[1] 2 - خنده مؤمن لبخند است (نه قهقهه).[2] 3 - یجالس الفقراء و یواکل المساکین و یناولهم بیده، و یکرم أهل الفضل فی أخلاقهم، و یتألّف أهل الشّرف بالبرّ لهم، یصل ذوی رحمه من غیر أن یؤثرهم علی غیرهم إلّا بما أمر اللّه.لا یجفو علی أحد، یقبل معذرة المعتذر إلیه، و کان أکثر النّاس تبسّما ما لم ینزل علیه قرآن. و لم تجر عظة. و ربّما ضحک من غیر قهقهة. به احدی از مردم جفا نمیکرد. پوزش عذرخواهان را می‏پذیرفت. در غیر اوقاتی که قرآن بر او نازل میشد، و یا موعظه میکرد، از مردم تبسمش بیشتر بود. و گاهی که خنده میکرد بدون قهقهه بود.[3]                        در جواب سؤال دوم باید بگوییم سجده بعد از نماز واجب نیست یک عمل مستحب است مگر اینکه در هنگام نماز خواندن یک عمل زائد و یا کمی را انجام دهیم که در اینجا لازم است سجده سهو انجام دهیم اما در صورتی که یقین نداریم کار زائد و یا کمی انجام شده، دیگر نیازی به سجده سهو نداریم. اما بخاطر اتمام نماز و توفیق پیدا کردن برای خواندن نماز و تشکر از خدا، می توانیم بعد از نماز سجده شکر بجا آوریم. با این اوصاف اگر بازهم خیالمان راحت نشد می توانیم دو سجده رجاءا به این عنوان که اگر کم کاری در نماز شده سجده سهو و الا سجده شکر لحاظ شود، بجا آوریم.