حکم ولیمه

یکی از سنت های پسندیده اسلامی، اطعام نمودن به برادران دینی است. امام صادق (ع) می فرماید: "إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى یُحِبُّ إِهْرَاقَ الدِّمَاءِ وَ إِطْعَامَ الطَّعَامِ"؛[1] خداوند ریختن خون (قربانی کردن) و طعام دادن را دوست دارد.

این سنت اسلامی می تواند در شکل های مختلف؛ مانند ولیمه به هنگام ازدواج، تولد فرزند و... انجام پذیرد.

ولیمه عبارت است از:

حکم ولیمه دادن به طور عموم، و ولیمه ازدواج به خصوصه چیست؟

یکی از سنت های پسندیده اسلامی، اطعام نمودن به برادران دینی است. امام صادق (ع) می فرماید: "إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى یُحِبُّ إِهْرَاقَ الدِّمَاءِ وَ إِطْعَامَ الطَّعَامِ"؛[1] خداوند ریختن خون (قربانی کردن) و طعام دادن را دوست دارد.

این سنت اسلامی می تواند در شکل های مختلف؛ مانند ولیمه به هنگام ازدواج، تولد فرزند و... انجام پذیرد.

ولیمه عبارت است از: مهمانی که حداقل ده نفر در آن شرکت داشته باشند.[2] مهیمانان این ولیمه می توانند اقوام، همسایگان و... باشند. بنابراین، دادن ولیمه واجب نیست، بلکه سنت و مستحب است.

برای آگاهی بیشتر به نمایه های زیر مراجعه کنید:

علی ( ع ) همراه فقرا:

در اسلام در 5 مورد ولیمه دادن یعنی سور دادن استحباب مخصوص دارد:
1.هنگام ازدواج
2.هنگام ختنه کردن بچه
3.خانه خریدن
4.از حج امدن
5.بچه دار شدندر حکایات امده که شخصی به حضور مولا ع رسید و آن حضرت را برای ولیمه ازدواج ÷سرش دعوت نمود.علی ع به او فرمود:
چه کسی را دعوت کرده ای؟
او چند نفر از اعیان و اشراف را نام برد.
حضرت فرمود:چرا فقرا و مستمندان را دعوت ننموده ای؟
او عرض کرد:امشب شما و اینان که نامشان بردم دعوت دارید.فردا شب فقرا را دعوت می کنم.
امام علی ع فرمود: "فردا شب من هم با فقرا می آیم"
ا. عرض کرد:اما من فقیری نمی شناسم تا او را دعوت کنم.
حضرت فرمود:
من می شناسم.فردا شب با جمعی از فقرا به خانه تو می آییم.
شب موعد حضرت با 50 نفر از فقرا و ضعفا که شام نداشتند به مهمانی و مجلس ولیمه رفتند
اخلاق خانواده ص 157

چه کسى را به مهمانى دعوت کنیم؟ چه موقع مهمانى بدهیم؟

ثوابى که از مهماندارى نصیب انسان مى‏شود، مراتب آن مختلف است.هر مرتبه‏اى ثواب مخصوص به خود را دارا است و این‏طور نیست که ماهر کس را که دلمان خواست و به مهمانى دعوت کردیم، ثواب کامل‏مهماندارى را برده باشیم.

دعوت کردن افراد نیز فرق مى‏کند یعنى باید افراد را با اولویت‏به مهمانى‏دعوت کرد که مراتب آن در روایات ائمه اطهارعلیهم السلام ذکر گردیده است.

ابتدا خویشان و نزدیکان را دعوت کند

صله رحم یکى از دستورهاى دین اسلام است. هر مؤمنى وظیفه دارد بافامیل خود رفت و آمد کند و با آنها قطع رابطه ننماید، زیرا قطع صله رحم‏جزو محرمات است که خداوند تبارک و تعالى به قطع‏کننده صله رحم وعده‏عذاب داده است.

یکى از مواردى که نزدیکان اولویت دارند، دعوت به مهمانى است.انسان باید اول فامیل‏هاى خود را - چه سببى و چه نسبى - دعوت کند، بعدنوبت‏به افراد دیگر مى‏رسد. این کار موجب رضایت‏خداوند عزیز مى‏گردد ونیز آدمى به وظیفه انسانى خود که دعوت به مهمانى است، عمل کرده است.

البته در بین فامیل اولویت‏باکسانى است که متدین‏تر باشند، اگر کسى‏فامیلى دارد که متدین نیست، حق ندارد اول او را دعوت کند، بلکه باید ابتدامؤمنان و برادران دینى خود را دعوت کند و بعد نوبت‏به آن شخص مى‏رسد.

دعوت کردن شیعیان

امام جعفر صادق‏علیه السلام مى‏فرماید: اگر من یکى از شیعیان خود را به مهمانى‏دعوت کنم، بهتر است در نزدم که افقى از مردم را اطعام کنم.

راوى مى‏گوید: از حضرت پرسیدم: افق چقدر است؟

فرمود: یکصد هزار نفر از مردم. ⁽¹⁾ .

در این زمان که تمامى قدرت‏هاى شیطانى علیه شیعیان قیام کرده‏اند وبه هر وسیله قصد ضربه زدن به اسلام ناب محمدى را دارند، بر ما شیعیان‏لازم است هرچه بیشتر به هم نزدیک شویم، با هم رفت و آمد داشته باشیم، تا اتحاد میان ما زیادتر شود و در نتیجه نقشه دشمنان از بین برود. از جمله‏کارهایى که مى‏شود براى جلوگیرى از این‏گونه تهاجمات به کار گرفت،مهمانى است. ما با دعوت کردن یکدیگر و به مهمانى رفتن مى‏توانیم بیشتربا هم انس بگیریم و با بررسى توطئه‏ها و راه مبارزه با آنها، جلو آنها رابگیریم و موجب سرافرازى بیشتر اسلام گردیم.

افراد متقى و متدین

پیامبر گرامى اسلام‏صلى الله علیه وآله مى‏فرماید: با کسى جز مؤمن مصاحبت نکن وکسى را جز افراد متقى به غذایت دعوت ننما. ⁽²⁾ .

برادران دینى

رسول گرامى اسلام‏صلى الله علیه وآله مى‏فرماید: کسى که او را به‏خاطر خدا دوست دارى،به مهمانى دعوت کن. ⁽³⁾ .

مراد از برادران دینى تمام مسلمانان است; اعم از شیعه و سنى، اگر چه‏دعوت شیعیان اولویت دارد.

از جمله وصایاى پیامبر اکرم‏صلى الله علیه وآله به ابوذر این است: غذایت را به کسى‏بخوران که او را به‏خاطر خدا دوست دارى، و غذاى کسى را بخور که تو رابراى خدا دوست دارد. ⁽⁴⁾ .

بین فقیر و غنى فرق نگذارد

کسى که مهمانى مى‏دهد و مردم را دعوت مى‏کند، اگر کارش فقط به‏خاطرخدا و جلب رضایت او باشد، نباید بین فقیر و غنى فرق بگذارد، چون در نزدخدا هیچ فرقى بین فقیر و غنى وجود ندارد. همه در نزد او برابرند و ترجیح باکسانى است که با تقواترند.

اگر دعوت کردن منحصر به این شد که یا اغنیا را دعوت کند و یا فقرا را،باید فقرا را ترجیح دهد و آنها رادعوت نماید.

ضیافتى که در آن توانگران باشند شکنجه‏اى است فقیران بى‏بضاعت را

دعوت افراد گناهکار و فاسق را نپذیرد

پذیرفتن دعوت افراد فاسق یعنى رضایت دادن به اعمال ناشایست آنها وشریک جرم آنها بودن، لذا در دستورهاى دینى ما آمده است دعوت فساق رانپذیریم و خود را از آنها دور بداریم.

پیامبر گرامى اسلام‏صلى الله علیه وآله مى‏فرماید: غذاى افراد فاسق و گناهکار را نخور ⁽⁵⁾ [به مهمانى آنها نرو].

و نیز پیامبر اکرم‏صلى الله علیه وآله مى‏فرماید: خداوند مرا از زاد و توشه مشرکان ومنافقان و همچنین از خوردن غذاى آنها نهى کرده است. ⁽⁶⁾ .

این در صورتى است که شرکت مؤمن در مهمانى فاسق موجب جرات‏پیدا کردن فاسق بر گناه باشد، اما اگر شرکت در مهمانى او موجب شوددیگران دست از گناه بکشند و با وجود شخص مؤمن کسى جرات گناه‏پیدا نکند، در این صورت بر افراد مؤمن لازم است در مهمانى شرکت کنند وبه این وسیله آنها را نهى از منکر کنند، همان‏طور که پیامبر اکرم وائمه اطهارعلیهم السلام در مجالس فساق شرکت مى‏کردند و در حین مهمانى مردم راامر به معروف و نهى از منکر مى‏نمودند.

در مهمانى‏هاى لهو و لعب شرکت نکند

بعضى از مهمانى‏ها فقط براى خوشگذرانى و لهو و لعب، رقص و پایکوبى است‏و هیچ‏گونه قصد قربتى در کار نیست. در این‏طور مهمانى‏ها - هرچند ممکن‏است‏به‏عنوان قربت آن را ترتیب داده باشند - اما چون در آن مجلس مخالفت‏اوامر الهى مى‏شود و گناه انجام مى‏گیرد، مؤمنان حق ندارند شرکت کنند.

گوش دادن به موسیقى مطرب هرچند که در حین عروسى و مراسم شادى‏باشد، حرام است. خوردن غذاى حرام و شبهه ناک حرام است، غذا خوردن‏در مکان و ظرف غصبى حرام است و مؤمنان باید خود را از این‏طور مجالس‏دور نگه دارند.

امام جعفر صادق‏علیه السلام مى‏فرماید: سزاوار نیست مؤمن در مجلسى شرکت کندکه گناه در آن مى‏شود و او قدرت تغییر آن مجلس و جلوگیرى از آن را ندارد. ⁽⁷⁾ .

موقع مهمانى

مهمانى و غذا دادن به دیگران در هر حال کار خوب و خداپسندى است واختصاص به زمان یا مکان خاصى ندارد، اما مهمانى‏هاى عمومى که مخارج‏نسبتا سنگینى دارد، مخصوص زمان‏هاى خاصى است که ائمه اطهارعلیهم السلام آنهارا براى ما بیان کرده‏اند.

مهمانى در عروسى

یکى از جاهایى که سفارش شده است دیگران را به مهمانى دعوت کنیم،هنگام عروسى و ازدواج است. ائمه اطهارعلیهم السلام خود به این سنت الهى عمل‏مى‏کردند و در مهمانى‏هایى که هنگام عروسى برگزار مى‏شد، شرکت مى‏کردند.

حضرت على‏علیه السلام مى‏فرماید: بدان‏که مؤمنان را طلبیدن و مهمانى کردن درنکاح (ازدواج) سنت است. ⁽⁸⁾ .

رسول گرامى اسلام‏صلى الله علیه وآله مى‏فرماید: طعام دادن در وقت تزویج از سنت‏پیغمبران است. ⁽⁹⁾ .

به غذایى که در عروسى داده مى‏شود، «ولیمه‏» مى‏گویند. ولیمه یکى ازسنت‏هاى حسنه پیامبران است، که سزاوار است مؤمنان مخصوصا فقرا رابراى خوردن غذا دعوت کنند. بر مؤمنان نیز لازم و مستحب مؤکد است‏دعوت را بپذیرند، هر چند روزه مستحبى گرفته باشند.

ولیمه حد و اندازه‏اى ندارد، بلکه همین که اسم ولیمه بر آن صدق کند،از حیث کمیت و کیفیت کافى است.

مهمانى دادن هنگام بازگشت از حج و سفر

یکى از مواردى که مهمانى دادن مستحب است، هنگام بازگشت از سفرپر فیض و برکت‏حج و خانه خدا است. بر مؤمنان لازم است‏به شکرانه این‏نعمت‏بزرگ که نصیب آنها شده است، در راه خدا صدقه بدهند و فقرا ومؤمنان را به مهمانى دعوت کنند و آنها را طعام دهند.

پیامبر گرامى اسلام‏صلى الله علیه وآله مى‏فرماید: ولیمه دادن در پنج چیز است: عروسى،تولد فرزند، ختنه کردن اولاد، خرید خانه و بازگشت از سفر حج. ⁽¹⁰⁾ .

اطعام براى ساختن خانه

از ائمه اطهارعلیهم السلام نقل شده است: یکى از سعادت‏هاى مرد در دنیا این است‏که خانه وسیعى داشته باشد. وقتى این نعمت‏بزرگ نصیب کسى شد، مستحب‏است ولیمه بدهد و مؤمنان را به طعام دعوت کند.

امام جعفر صادق‏علیه السلام از پدرانش‏علیهم السلام روایت کرد که رسول‏خداصلى الله علیه وآله فرمود:کسى که خانه‏اى را براى خود بسازد و گوسفند چاقى را قربانى کند و ازگوشت آن به بینوایان اطعام دهد و بگوید: «اللهم ادحر عنی مردة الجن و الانس‏و الشیاطین و بارک لی فی بنائی; ⁽¹¹⁾ پروردگارا! دیوان متمرد و آدمیان نافرمان وشیاطین را از من دور ساز و این خانه را بر من مبارک گردان.» آنچه‏خواسته است‏بدو عنایت مى‏شود.

اطعام هنگام تولد فرزند و ختنه اولاد

رسول گرامى اسلام‏صلى الله علیه وآله مى‏فرماید: ولیمه در چهارچیز است: عروسى وهنگام تولد فرزند که براى او عقیقه مى‏کنند و به مردم طعام مى‏دهند وهنگام ختنه کردن فرزند و هنگام بازگشت از سفر. ⁽¹²⁾ .