دبیر گروه تاریخ و اندیشه معاصر مؤسسه امام خمینی (ره) گفت: بنیانگذار انقلاب اسلامی در طول نهضت خویش همواره از دو گروه متحجر و روشنفکر به شدت انتقاد میکرد و آنها را دو لبه یک قیچی میدانست که علیه اسلام عمل میکند.
دبیر گروه تاریخ و اندیشه معاصر مؤسسه امام خمینی (ره) گفت: بنیانگذار انقلاب اسلامی در طول نهضت خویش همواره از دو گروه متحجر و روشنفکر به شدت انتقاد میکرد و آنها را دو لبه یک قیچی میدانست که علیه اسلام عمل میکند.
حجتالاسلام مهدی ابوطالبی، دبیر گروه تاریخ و اندیشه معاصر مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) در گفتوگو با خبرنگار آئین و اندیشه باشگاه خبری فارس «توانا» گفت: حضرت امام خمینی (ره) همواره در بیاناتشان دو گروه روشنفکران و متحجرین را به شدت مورد انتقاد قرار میدادند.
وی اظهار داشت: متحجرین با نگاه تحجرآمیز به دین نگاه میکنند و به دنبال آن با هرگونه تغییر اجتماعی و سیاسی و تحولات نوگرایانه مخالفت میکنند.
* روشنفکران مذهبی میخواهند از پایگاه دین با غرب تعامل کنند
حجتالاسلام ابوطالبی تصریح کرد: این نگاه در بخشهای محدودی از حوزه وجود داشت و حضور دین در عرصه سیاست را برنمیتابید، که حضرت امام (ره) از عدم دخالت اینها در مسائل سیاسی ناراضی بودند و در دوران نهضت از اینها به عنوان اقشار متحجر یاد میکنند؛ ایشان در طول نهضت و بعد از آن همواره با این قشر درگیر بودند و در بحث منشور روحانیت به اینها اشاره کرده است.
وی اظهار داشت: قشر دیگری که حضرت امام (ره) با آنها نیز به طور جدی مقابله کردند روشنفکران دینی هستند؛ امام (ره) نسب به روشنفکران غربزده و حتی روشنفکران مذهبی که به نوعی رگههای غربزدگی در آنها دیده میشود بسیار معترض هستند و میگویند چرا شما تصور میکنید که چون غرب در تکنولوژی یا برخی از ابعاد فنی پیشرفت کرده، پس اساساً در همه ابعاد از ما جلوتر است.
عضو هئیت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) افزود: روشنفکران مذهبی میخواهند از پایگاه دین با غرب تعامل کنند و به زعم خودشان میخواهند با نوعی التقاط بین دین و غرب با حفظ دین، از مواهب غرب نیز استفاده کنند؛ یعنی میخواهند هر دو طرف را داشته باشند.
وی ادامه داد: این گروهها که میخواهند با عینک روشنفکری به دین نگاه کنند، در دهههای 30 تا 50 سه شکل عمده در جامعه ایرانی مشاهده میشوند؛ این سه گروه عبارتند از روشنفکران سوسیالیست، روشنفکران لیبرال و روشنفکران سلفی.
حجتالاسلام ابوطالبی تصریح کرد: دسته اول روشنفکرانی هستند که نگاههای مارکسیستی و سوسیالیستی داشتند و قائل بودند که اسلام و سوسیالیسم به خصوص در بحثهای اجتماعیشان بسیار به هم شبیه هستند؛ مصداق بارز این تفکر، آقای علی شریعتی است، که بحث خداپرستی سوسیالیستی را طرح میکند؛ هم ایشان و هم به صورت رسمی آقای محمد نخشب که حزب خداپرستان سوسیالیست را به راه انداخت، با نگاه سوسیالیستی و مارکسیستی به دین نگاه میکردند.
وی افزود: حضرت امام (ره) در بحثهایشان به این نکته اشاره دارند که نه به آنکه عدهای در قدیم با صوفیمنشی و با نگاههای عرفانی میخواستند همه امور دین را معنوی و خارج از مسائل مادی نگاه کنند و لذا به عرصه سیاسی و اجتماعی کاری نداشته باشند و نه به این افراد که میخواهند همه چیز دین را مادی نگاه کنند.
* تفسیرهای عجیب گروه فرقان از آیات قرآن بر مبنای نگاه مارکسیستی بود
دبیر گروه تاریخ و اندیشه معاصر مؤسسه امام خمینی (ره)، با اشاره به رسوخ اندیشههای مارکسیستی در این افراد، افزود: لذا این گروه تفاسیر خاصی از دنیا و آخرت دارند، که بعد از شریعتی میتوان به گروههایی مثل فرقان که در این زمینه خیلی تند رفتند، اشاره کرد؛ گروه فرقان تفسیرهای عجیبی از آیات قرآن ارائه میکرد که همه بر مبنای نگاه مارکسیستی بود؛ مثلاً کلمه «ناس» را به عنوان تودههای محروم جامعه معنا میکنند و به این ترتیب همه چیز را با عینک مادی نگاه میکنند و این بحث را به بحث طبقات تسری میدادند.
حجتالاسلام ابوطالبی بیان داشت: گروه دیگر روشنفکران دینی، گروههای متمایل به لیبرالیسم هستند؛ چهره شاخص این جریان آقای مهندس بازرگان است که نگاه لیبرالیستی دارد و معتقد است بسیاری از دستورات اسلام مبتنی بر علوم تجربی است و لذا بهدنبال تطابق اسلام با علوم تجربی است.
وی در بیان گروه سوم گفت: این گروه خیلی خطرناکتر از دو گروه قبلی هستند، این افراد به اسم نوگرایی، روشنفکری و مبارزه با خرافات عملاً در فضاهای وهابی و سلفی افتادهاند و با همان نگاههای وهابی که بهعنوان مثال توسل را شرک و خرافه میپندارند به مقابله با اسلام ناب محمدی (ص) میپردازند.
وی افزود: از افراد شاخص این جریان در زمان رضاخان میتوان به «اسدالله خرقانی» و «شریعت سنگلچی» اشاره کرد؛ البته باید گفت که «احمد کسروی» نیز در همین طیف قرار دارد و بحث پاک دینیای که مطرح میکند در راستای همین تفکر ارائه شده است؛ وی با این بهانه آرام آرام مفاتیح و ادعیه را به عنوان خرافه مطرح میکنند و حمله علیه مبانی دینی را شروع میکند.
وی ادامه داد: حضرت امام (ره) در کتاب کشفالاسرار به این تفکر که به اسم نوگرایی و خرافهستیزی با نگاهی وهابی به مقابله اسلام ناب آمدهاند به شدت مقابله میکنند؛ ایشان معتقدند که چطور اینها که ادعای دغدغه دین دارند در برابر کشف حجاب رضاخان هیچگونه واکنشی نشان نداده و احساس هجمه به دین نمیکنند.
* روشنفکران در قالبی بهظاهر علمی و وهابیها با نگاهی سلفی مانند تیغههای قیچی عمل میکنند
وی در پاسخ به سؤال خبرنگار فارس در مورد اینکه روشنفکران بهعنوان جریانی که در ظاهر نوگرایی را دنبال میکنند چطور با سلفیها که با نوعی واپسگرا هستند، ارتباط بر قرار میکنند، گفت: این پیوند از این باب است که سلفیها معتقدند که دین فعلی دارای تغییراتی است و ما باید به دین سلف صالح بازگردیم؛ لذا به اسم خرافهستیزی و بازگشت به دین سلف خیلی از مسائل دینی را به اسم خرافه طرد میکنند و در غالب سلفیگری به دنبال اصلاح دین هستند؛ روشنفکران هم به اسم نوگرایی، عقلگرایی و مدرن شدن با دستورات دینی مخالفت میکند.
حجتالاسلام ابوطالبی گفت: وجه اشتراک این دو گروه این است که به اسم اصلاح و نوگرایی میآیند بسیاری از متون، عقاید، آداب و رسوم دینی را به چالش میکشند و هر دو به اسم خرافه ستیزی یک مسلئه را مورد هدف قرار میدهند.
عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) افزود: روشنفکران در قالبی بهظاهر علمی و جدید و وهابیها با نگاهی سلفی و ادعای اینکه باید به دین اصیل و پاک برگردیم، در واقع مانند تیغههای قیچی که در جهت مخالف هم هستند ولی در نهایت یک هدف را که همان اسلام ناب محمدی (ص) را میبرند، یکی با التقاط مسائل غربی و دیگری به اسم دین اصیل و پاک