جوابهای رهبری

س: آیا با وضویى که براى نماز صبح گرفته شده مى‌توان نماز ظهر را اقامه کرد؟ 

س: اگر وقت اداى نماز کم باشد و نیاز به رفع حاجت هم باشد تکلیف شرعى چیست؟  

جواب:

س: آیا با وضویى که براى نماز صبح گرفته شده مى‌توان نماز ظهر را اقامه کرد؟
ج) وقتى وضوى صحیح گرفتید (چه به قصد بجا آوردن نماز یا خواندن قرآن و دعا و یا به قصد طهارت)، تا وقتى که آن وضو باطل نشده است، مى‌‌توانید اعمالى را که نیاز به وضو دارد انجام بدهید اگر چه شک در باطل شدن آن داشته باشید که در این صورت مى‌‌توانید به شک اعتنا نکنید و بگویید وضویتان باقى است و باطل نشده است.  

س: براساس تقویم رصدخانه کشور سوئد فجر تا طلوع خورشید در طول سال در سوئد بین حدود 45 الى 90 دقیقه در نوسان مى‌باشد (زمستان حدود 45 و تابستان حدود 90 دقیقه). آیا مى‌شود از این مسئله استفاده کرد و براى بدست آوردن فجر مقدار این زمان را از وقت طلوع خورشید کم کرد؟
ج) اعتماد بر تقویم رصدخانه کشور محل سکونت اگر موجب حصول اطمینان شود اشکال ندارد.  

س: اگر وقت اداى نماز کم باشد و نیاز به رفع حاجت هم باشد تکلیف شرعى چیست؟ 
ج: اگر بتواند در آن وقتِ کم با اکتفاى به واجبات نماز و حذف مستحبات، به وظیفه خود عمل کند، باید نماز را با همین حال بخواند و اگر جلوگیرى از خروج حدث به هیچ وجه ممکن نباشد، چنانچه بتواند در وقت کم رفع حاجت کند و مقدارى از نماز را در وقت درک کند، باید انجام دهد، در غیر این صورت لازم نیست.  

س: من در روز سفر نماز صبح را در فرودگاه کراچى خواندم و سپس در همان روز قبل از فجر، در قاهره فرود آمدم. آیا باید دوباره نماز صبح را در فرودگاه قاهره بخوانم.
ج) واجب نیست.  

س: شخصى در کانادا زندگى مى‏کند، و با این‏که از قطب شمال فاصله زیادى دارد، امّا در زمستان، هنگام ظهر، که سایه‏ى شاخص به کوتاه‏ترین طول خود مى‏رسد باز هم طولش نسبتاً بلند است و بیش از طول خود شاخص است. در نتیجه در هیچ زمانى از روز سایه‏ى شاخص به دو هفتم یا چهار هفتم یا خود طول شاخص نمى‏رسد. با این فرض، هنگام فضیلت نوافل عصر و خود نماز عصر را چگونه تعیین کند؟

ج)  مراد از دو هفتم یا چهار هفتم شاخص این نیست که تمام سایه‌ى شاخص را در نظر بگیریم، بلکه مقدار سایه‌اى که پس از نهایت کوتاه شدن، شروع به بلند شدن کرده است در نظر گرفته مى‌شود لذا در فرض سؤال هم، تعیین زمان نماز عصر و فضیلت آن ممکن است. 

س: اگر شخصى به اشتباه گمان برد که وقت نماز صبح تمام شده و نماز خود را به نیّت قضا بخواند و هنگام نماز ظهر بفهمد که نماز صبح قضا نشده بود، حکم نمازى که خوانده چیست؟
 ج) اگر به قصد وظیفه فعلیه و آنچه بر عهده او مى‌باشد نماز را خوانده، صحیح است.

س: اگر شخصى به اشتباه گمان برد که وقت نماز صبح تمام شده و نماز خود را به نیّت قضا بخواند و هنگام نماز ظهر بفهمد که نماز صبح قضا نشده بود، حکم نمازى که خوانده چیست؟
 ج) اگر به قصد وظیفه فعلیه و آنچه بر عهده او مى‌باشد نماز را خوانده، صحیح است.
س: آیا در پایان وقت شرعى نیمه شب، نماز عشا قضا مى‌‌شود؟

ج) واجب است نماز عشا را تا قبل از نیمه شب شرعى بخوانند و بعد از آن به قصد قربت بجا آورده و نیت ادا و قضا نکنند. 

س1- قبله یابى تنها به کمک قواعد علمى (جهت یابى یا روشهاى قبله یابى) چه حکمى دارد؟
س2- قبله یابى تنها به کمک قبله نما یا قطب نما چه حکمى دارد؟
ج1و2) اگر از قواعد علمى و یا قبله‌نما اطمینان به جهت قبله حاصل شود مانع ندارد و مى‌توان به آن اعتماد کرد.  

س: اگر در نماز سهواً صورت به طرف چپ یا راست برگردد آیا نماز باطل است؟ 
ج) اگر التفات صورت فاحش نیست به گونه‌اى که تمام صورت به طرف راست و یا چپ برگردانده نشود، اشکال ندارد.  

س: مى‌خواستم بدانم که در نماز انحراف از قبله تا چه حد مجاز است و به نماز لطمه‌اى نمى‌زند؟
ج) عالماً و عامداً نباید منحرف شود ولى اگر قبله را نداند و یا فراموش کند و از قبله منحرف شود و نماز بخواند و بعد متوجه شود، اگر به حدّ دست راست و یا دست چپ قبله نرسیده باشد (یعنى کمتر از 90 درجه باشد)، نمازش صحیح است.  

س: اهمیت قبله در نماز چه قدر است و اگر در مکانى قرار داشتى که جهت قبله مشخص نبود و راهى براى یافتن آن هم وجود نداشت و بعد از خواندن نماز بعداً (چند روز بعد) متوجه شدى که جهت قبله اشتباه بوده باید چه کرد؟
ج) بطور کلّى کسى که هیچ راهى براى یافتن قبله ندارد و گمانش هم به هیچ طرف نمى‌رود، بنابر احتیاط واجب باید به چهار طرف نماز بخواند و اگر عمداً برخلاف وظیفه عمل کرده و بعد هم متوجه شده به طرفى که نماز خوانده اشتباه بوده است، باید بنابر احتیاط نماز خود را اعاده نماید.

س: کسى که در حال اضطرار نمى‌تواند به طرف قبله نماز بخواند، آیا جهات غیر از قبله برایش یکسان است؟
ج) اگر جهت قبله را نمى‌شناسد، باید تحقیق کند تا با موازین شرعى جهت قبله را تشخیص دهد ولى اگر با این که جهت قبله را مى‌داند نمى‌تواند به جهت قبله نماز بخواند، باید به طرف یمین یا یسار به مقدارى که به 90 درجه نرسد نماز بخواند و مجزى است و با امکان منحرف شدن به کمتر از 90 درجه، انحراف تا حدّ 90 درجه یا بیشتر جایز نیست و نماز مجزى نیست و هر گاه در حالتى باشد که به هیچ نحو نتواند رو به قبله یا رو به نقطه نزدیک به قبله نماز بخواند به همان حال که هست نماز بخواند و صحیح و مجزى است و قضا ندارد. 

س: به نظر حضرتعالى خواندن نماز جماعت استداره‌اى در مسجد الحرام صحیح است یا خیر؟
ج) نماز کسانى که پشت سر یا دو طرف امام ایستاده‌اند، صحیح است لکن نماز افرادى که روبروى امام قرار دارند، صحیح نیست.  

س: به من گفته شده که در آمریکاى شمالى قبله به سمت شمال شرقى است. نظرتان در این باره چیست؟
ج) میزان در تشخیص قبله، خط امتدادى از جایگاه وقوف نمازگزار که بر روى کره زمین عبور کند و به کعبه معظمه برسد، مى‌باشد و تشخیص آن در هر مکانى با مکلف حاضر در آن مکان است که با ابزار علمى اطمینان بخش یا امارات شرعیه و یا شهادت شهود تشخیص دهد.  

س: بنده در مسافرت‌هاى بین شهرى به قبله‌هاى سر راهى رستوران‌ها اعتماد ندارم و از قبله‌نما استفاده مى‌‌کنم، در یکى از مسافرتها قبله‌اى که من به سمت آن نماز مى‌‌خواندم با قبله اى که از قبل در نمازخانه رستوران مشخص شده بود اختلاف زیادى داشت و بنده نیز چون یقین داشتم که وظیفه اى نسبت به آگاه کردن بقیه مسافرها ندارم، حرفى نگفتم. آیا واقعاً بر گردن من حقى بوده است؟
ج) در فرض سؤال، شما وظیفه‌اى نسبت به دیگران ندارید.

س: شخصى در خانه‌اى زندگى مى‌‌کند و بدون تحقیق صحیح، رو به سمتى نماز مى‌‌خواند و بعد از گذشت مدتى معلوم مى شود که آن سمت اشتباه بوده، حالا وظیفه‌ این شخص نسبت به نمازهایى که خوانده چیست؟

ج) اگر با استناد به طریق معتبر شرعى قبله را شناسایى کرد و به سوى آن جهت نماز خواند، نمازهاى گذشته محکوم به صحت است هر چند در صورت کشف خلاف به مقدارى که معلوم شده باشد که نمازش پشت به قبله بوده، احتیاطاً باید قضا نماید. 

س: آیا امروزه مى‌‌شود از قبله‌نما و یا خورشید، براى نشان دادن قبله استفاده کرد و چه قدر قابل اعتبارند؟
ج) اگر موجب اطمینان است، مانعى ندارد. 

س: شخصى براى مدتى به جهتى که توهم مى‌کرده قبله است نماز خوانده و بعداً فهمیده که قبله کمى متمایل به راست یا چپ است چه حکمى دارد؟

ج) نمازگزار، باید علم به جهت قبله داشته باشد و شهادت دو فرد عادل که از روى نشانه‌هاى حسّى شهادت دهند نیز کفایت مى‌کند و اگر این دو ممکن نبود، تمام تلاش خود را به کار برده و طبق گمانى که به دست مى‌آورد عمل مى‌کند، حال اگر از طریق معتبرى، جهت قبله را تعیین و به آن سمت نماز خواند و بعد فهمید اشتباه کرده، در صورتى که انحراف او تا 90 درجه باشد، نمازش صحیح است و اگر بیشتر از این مقدار باشد در صورتى که وقت نماز نگذشته، باید اعاده کند و اگر وقت گذشته، قضا ندارد.